1.Evenredigheidsbeginsel in de module TV |
|
Meldingnummer |
CHG0514962 Leeuwarden |
Wens
In de afgelopen jaren is de aandacht voor de persoonlijke omstandigheden van burgers toegenomen. Een manier om hier rekening mee te houden, is het evenredigheidsbeginsel. Dit is een wettelijke verplichting voor de overheid om, zelfs wanneer er geldige redenen zijn voor een besluit, ervoor te zorgen dat de gevolgen niet te zwaar wegen voor de burgers. Het doel is het voorkomen van onnodige nadelige gevolgen voor de burgers. Hierbij hebben de hoogste bestuursrechters de volgende richtlijnen opgesteld:
1.Is het besluit geschikt om het beoogde doel van het bestuursorgaan te bereiken?
2.Is het besluit noodzakelijk om dit doel te bereiken?
3.Heeft het bestuursorgaan alle betrokken belangen evenwichtig afgewogen?
In verschillende modules moeten medewerkers keuzes maken over de aard en omvang van een ongunstige beslissing voor een burger. De meest voor de hand liggende module is Terugvordering.
Gerealiseerde functionaliteit
Binnen de module Terugvordering verschijnt in het hoofdstuk over rechtmatigheid nu al een vraag over de grond voor terugvordering. De medewerker moet een keuze maken over het afzien van de terugvordering, met antwoordmogelijkheden als geheel afzien, gedeeltelijk afzien en niet afzien.
Belangrijk is dat de toelichting bij het antwoord nu verplicht is gesteld voor alle antwoordmogelijkheden. Voorheen was dit alleen verplicht bij de antwoorden ‘Ja, van de gehele vordering’ en ‘Ja, van een deel van de vordering’. Nu is bij alle antwoordmogelijkheden een toelichting verplicht. Deze wijziging is ingevoerd om medewerkers bewust te maken van het evenredigheidsbeginsel, met name wanneer ervoor wordt gekozen de terugvordering niet af te zien en dus een ongunstige beslissing te handhaven.
Dit vraagt niet veel tijd van medewerkers, maar kan dienen als een handige herinnering om mogelijke onnodige bezwaar- en beroepsprocedures te voorkomen. Bovendien is het voor medewerkers bezwaar en beroep duidelijker dat het evenredigheidsbeginsel is overwogen en rekening is gehouden met persoonlijke omstandigheden, wat een sterkere positie biedt in dergelijke procedures.
Het gevolg voor de tekstgedeelten blijft onveranderd. De toelichting verschijnt in het rapport op dezelfde plek, namelijk bij ‘Toelichtingen (indien van toepassing) Toelichting bij de vraag “Geheel of deels afzien van terugvordering?”’.
Verder is de vraag aangevuld met een subtekst waarin medewerkers worden gewezen op de verplichting om na te gaan of het evenredigheidsbeginsel reden geeft tot geheel of gedeeltelijk afzien. Zie het geel gemarkeerde.
Deze vraag kan verder door elke gemeente individueel worden aangevuld met de handvatten die de hoogste bestuursrechters hebben opgesteld. Dat kan via de aangepaste vraageigenschappen. De volgende vragen kunnen als inspiratie dienen. Het is raadzaam om voor je eigen gemeente te overwegen wat je hieraan wilt toevoegen.
Wat is het evenredigheidsbeginsel?
Het tegengaan van onnodige nadelige gevolgen voor de burger.
Hoe? Door rekening te houden met de volgende aspecten:
Geschiktheid:
• Wat is het doel van het besluit?
• Wat is het belang van de gemeente?
• Is het besluit geschikt voor het doel?
• Helpt het besluit bij de oplossing van het probleem?
Noodzaak:
• Is het besluit noodzakelijk?
• Is een minder ingrijpend middel mogelijk?
Evenredigheid:
• Wat zijn de belangen van de burger?
• Wat zijn de belangen van zijn/haar gezinsleden?
• Hoe zwaar wegen deze belangen?
• Hoe worden deze belangen geraakt door het besluit?
• Om welk bedrag gaat het?
• In hoeverre is de gemeente al tegemoetgekomen?
• Hoe ernstig zijn de nadelige gevolgen van het besluit?
• Maakt het besluit een grote inbreuk op fundamentele rechten?
• Valt het allemaal te snappen voor de burger?
Bron: de uitspraak van de CRvB van 11/10/2022 (ECLI:NL:CRVB:2022:2207)